Terwijl de zon schijnt, werken we aan de toekomst

Jos Wienen is zich als historicus en theoloog als geen ander bewust van waar hij zich bevindt. Precies daar waar al eeuwen­lang belangrijke staatslieden en vorsten hun voet­afdruk hebben achter­gelaten. Vanuit zijn werkkamer werpt hij een betekenis­volle blik over de Grote Markt en realiseert zich ten volle hoe vereert hij mag zijn om vanaf deze locatie zijn stad te besturen. Zijn achtergrond heeft hem het juiste gereed­schap gegeven om vast­besloten en standv­astig zijn ingeslagen koers voort te zetten en tegen­slagen in het licht van de hele geschiedenis te relativeren. Zonder de realiteit uit het oog te verliezen.

Jos is dan ook trots op zijn stad: ‘Haarlem is echt een prachtige stad, waar geschiedenis en cultuur samen­komen en waar een heel erg prettig klimaat heerst. Vanuit het oudste nog in gebruik zijnde stad­huis van Nederland kijk ik over de Grote Markt op de Sint Bavo, waarvan de bouw, net als het stadhuis, ook in 1370 is gestart. Al eeuwen is dit het bestuurlijke hart van de regio en je kunt de geschiedenis die hier is geschreven zowel voelen als ruiken. Haarlem heeft daarbij steeds meer een stedelijke functie gekregen. Door het gebrek aan ruimte en financiële middelen gaat dat langzaam, maar dat is ook niet zo erg. Als Haarlem op een veel grotere afstand van Amsterdam was gelegen, was het veel eerder en sneller een centrum­stad geweest.

Haarlem heeft het oudste nog in gebruik zijnde stadhuis van Nederland, je kunt de geschiedenis hier voelen en ruiken.

Tegelijkertijd moeten we ons ook realiseren dat dat erg veel voordelen met zich mee heeft gebracht, als een wet van de versnellende achter­stand. We hebben een bijzondere band met Amsterdam, getuige ook de eerste spoor­verbinding van Nederland tussen beide steden. Omdat we altijd iets in de luwte hebben gezeten, hebben we ons ook kunnen ontwikkelen tot een warme, sympathieke en cultuur­minnende stad.’ Jos overziet het precies vanaf de plaats waar geschiedenis wordt vorm­gegeven en geschreven en waar hij zijn eigen horizon legt. Het is tijd om de toekomst te zaaien.

Mannen van stavast

We hebben Jos Wienen de afgelopen tijd leren kennen als een man met een rechte rug, heldere focus en met de blik gericht op de horizon. Een burgervader die staat voor eerlijkheid en recht­vaardigheid die hij beiden consequent en zonder opsmuk voor het voetlicht brengt. De thema’s waar hij zich voor inzet zijn dan ook niet verrassend: ‘Veiligheid is voor mij een erg belangrijk thema. Iedereen die hier woont, werkt of recreëert moet altijd vanuit een veilige basis kunnen bewegen. Veiligheid en vrijheid vormen de basis voor een leefbare stad waarin iedereen met en naast elkaar kan bestaan. Wetten en regels moeten daarin worden gerespecteerd. Ook de woning­nood staat hoog op de agenda. Bouw van extra woningen is nodig. Maar dan wel met oog voor duur­zaamheid. Want onze wereld is kwetsbaar en we moeten onze verant­woordelijkheid nemen voor de leef­baarheid van de stad en de wereld ook in de toekomst.

Dat we daarbij steeds meer moeten gaan samenwerken is evident. Onze hele regio vibreert en op veel terreinen hangt verandering in lucht. Al die uitdagingen kunnen we alleen het hoofd bieden als we samen­werken, zowel als het gaat om het leefbaar houden van de regio, de infrastructuur, de zorg en de bedrijvigheid. Die samenwerking staat hoog op de agenda omdat veel van de vraagstukken in elkaar verweven en gemeentegrens­overschrijdend zijn. Het zijn mooie uitdagingen die voor ons liggen.’ Het zijn de mannen van stavast, die niet theatraal en groots en meeslepend acteren, maar met een duidelijke focus op inhoud sturen en resultaatgericht te werk gaan. Er is nog zoveel moois te bereiken in Haarlem. Het lijkt wel alsof we staan voor een nieuwe lente.

Magneetstad Haarlem

Haarlem heeft heel erg veel te bieden zo op en aan het water. En zoals het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen onlangs al kenbaar maakte zal het toerisme, in Nederland in het algemeen en in onze regio in het bijzonder, alleen maar toenemen. De grote evene­menten die volgend jaar op de agenda staan zorgen alleen al voor een grotere autonome groei.

Jos heeft ook op dat gebied een duidelijke visie: ‘We moeten niet de regie uit handen geven als het gaat om de leef­baarheid van onze eigen stad. Het toerisme groeit omdat het steeds duidelijker wordt dat Haarlem veel heeft te bieden. Als cultuurstad, winkelstad, horecastad of evenementen­stad krijgt Haarlem steeds meer een aan­zuigende werking. We wegen daarbij steeds de voor- en nadelen af en zijn op zoek naar de balans. De midden­stand en de horeca varen wel bij meer toeristen en veel voorzieningen hebben het toerisme ook gewoon nodig, zoals onze musea.

Tegelijkertijd willen we geen wanorde of overlast en mogen we door het toerisme de woonfunctie van de stad niet te veel aantasten. Om die reden zetten we in op selectieve groei, waarbij we op zoek gaan naar de toeristen die bij onze stad passen en stellen we grenzen aan een te snelle groei van Airbnb. We kijken daar toch ook naar Amsterdam en waken voor het verliezen van ons eigen karakter. Toeristen zijn waardevolle passanten, maar niet tegen iedere prijs. Ze moeten het eigen karakter van een stad ook niet uithollen of verpesten. Maar niet alleen wat de toerist zelf aangaat, maar ook het type bedrijven waar vergunningen voor wordt afgegeven kan een controlerende werking hebben. Zo willen we liever geen Fast Food op de Grote Markt, dat creëert immers ook een Fast City. Dat zijn we niet en daar zijn we niet naar op zoek. We moeten dus waken voor ons eigen succes.’

Blik op de toekomst

Met het oog op de toekomst wordt onafge­broken gekeken waar het met de stad naartoe moet. Naast het controleren van de toe­stroom van toeristen, wordt ook gekeken naar de ontwikkeling en het aantrekken van kennis. Het afstemmen van alle betrokken partijen is daarbij de belangrijkste sleutel voor succes.

Jos Wienen legt het uit: ‘Willen we met Haarlem succesvol blijven op het gebied van kennis en onderwijs, dan moeten we vanuit de Tripple Helix gedachte te werk gaan. Dat staat voor de samen­werking tussen overheid, onder­nemingen en onderwijs. Zeker met de bedrijfs­economische kracht van de Waarderpolder, de mogelijk­heden om het aanbod van ons onderwijs te verbreden en de voordelen die we vanuit de gemeente zien kunnen we harder inzetten op de kennis­economie. Het stimuleert zowel het vergaren, het delen als het toepassen van kennis en zorgt niet alleen voor meer baan­garanties, het trekt ook jonge mensen naar de stad. Jonge hoog­opgeleide mensen zorgen weer voor welvaart en een solide basis voor de toekomst. Natuurlijk moeten we dan ook aan de woning­nood werken. En aan de infra­structuur. En nog veel meer. Dat bedoelde ik ook net met het verweven zijn van uitdagingen en het gemeentegrens­overschrijdend karakter daarvan. En dan ligt er nog veel meer op tafel, zoals bijvoorbeeld diversiteit en duur­zaamheid. Alles heeft aandacht nodig, daarom is het ook zo belangrijk een duidelijke focus te hebben en prioriteiten te stellen.’

Het gesprek maakt meteen duidelijk dat het in het huidige bestuurlijke klimaat, waarop iedereen gevraagd en ongevraagd een mening geeft, lastig laveren is tussen theoretisch logische oplossingen en de weerbarstige praktijk, waarin het welhaast onmogelijk is iedereen tevreden te stellen. Dan is het toch goed om te weten dat de voorstellen in ieder geval goed gefundeerd en inhoudelijk onderbouwd zijn. Anders zijn we allemaal aan de goden overgeleverd.

Inclusief denken

Een van de mooiste resultaten op het gebied van samen­werken en het tonen van initiatief en lef speelt zich af in de jongste wijk van Haarlem: Schalkwijk. Jos spreekt met bewondering over Triple Threat (TTT), een basketbal­vereniging die laat zien dat het ook anders kan: ‘Triple Threat is onlangs uitgeroepen tot Club van het jaar. En dat uit vele duizenden aanmeldingen. Bij TTT wordt echt inclusief gedacht, waarbij de liefde voor basketbal centraal staat. Maar het is zoveel meer dan alleen een sport­vereniging. Jongeren die anders op straat rond­zwerven krijgen de kans zich aan te sluiten bij een hechte familie, waarbij de leiding zich als ware rolmodellen presenteert. Begrip en respect zijn waardevolle bakens, die samen met discipline en doorzettings­vermogen worden ingevuld. Jonge levens krijgen nieuwe perspectieven, waarbij geboden kansen en gestelde doelen bijdragen aan hun ontwikkeling. Het is een school­voorbeeld van inclusief denken en we zijn echt trots op wat daar wordt gepresteerd. Ze maken echt impact op de maatschappij.’

Haarlem is een stad om trots op te zijn. De uitdaging ligt bij het samen uitdragen van de trots die we voelen en die vertalen naar gemeen­schappelijke doelen. Daar kan niet alleen de politiek en het bestuur aan bijdragen, maar ook de onder­nemers en de bewoners van de stad. Laten we een voorbeeld nemen aan TTT, in het aanvoelen van behoeftes en trends en die weten te vertalen naar een visie, waarbij lijnen durven uitzetten en die ook echt bewaken leidt tot een schitterend resultaat. Jos is pas net begonnen.